İdari yargıda süreler oldukça önemli bir konudur. Söz konusu yargı alanında çok fazla farklı süreler mevcuttur. Bunların bilinmemesi, sürelerin kaçırılmasına sebebiyet vererek, hak kaybına uğranılması sonucunu doğuracaktır.
Yazımızda İdari yargıda süreler ile ilgili bilinmesi gereken detaylara yer verdik. Sürelerin durması ve önemli hususları açıkladık. Ayrıca konu hakkında sıkça sorulan soruları yanıtladık. Yazımızı dikkat okumanızı tavsiye ederiz.
İçindekiler
- 1 İdari Yargıda Süreler Nedir?
- 2 İdari Yargıda Dava Açma Süreleri (İdari Yargıda Süreler Değişti)
- 3 İdari Yargıda İvedi Yargılama İçin Süreler
- 4 İdari Yargıda İstinaf Süreleri
- 5 İdari Yargıda Temyiz Süreleri
- 6 İdareye Başvuru ve İtiraz Süreleri
- 7 Usulden Reddedilen Davalar İçin İdari Yargıda Süreler
- 8 Tebligata İlişkin İdari Yargıda Süreler
- 9 Merkezi ve Ortak Sınavlara İlişkin Yargılamada Süreler
- 10 İdari Yargılama Usulü Kanununda Düzenlenen Özel Süreler
- 11 İdari Yargıda Sürelerin Son Gününün Tatil Gününe Denk Gelmesi
- 12 Sık Sorulan Sorular
- 13 Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler
İdari Yargıda Süreler Nedir?
İdari yargıda süreler gerçek veya tüzel kişilerin; idare ile olan ilişkileri ve davaları hakkında işlemlerin yapılması, davaların açılması gibi hususlarda riayet edilmesi gereken zaman dilimlerine denir.
İdari yargı alanında haklı olmak her zaman yeterli olmaz. Kişiler tamamıyla haklı olsalar dahi idari yargıda süreleri kaçırdıkları takdirde, yargı yolundan olumlu bir sonuç elde edemezler. Aşağıda bu süreleri ayrı ayrı açıkladık.
İdari yargıda süreler, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda ve mevzuatın farklı bölümlerinde düzenlenmiştir.
DİKKAT: İdari yargıda süreler çoğunlukla hak düşürücü sürelerdir. Bu sürelerin kaçırılması, geri dönüşü olmayan hak kayıplarına yol açabilir. Tamamıyla haklı olunan konularda dahi, sürenin kaçırılması ile dava usulden reddedilebilir. Bu nedenle idari yargı alanında dava açılmak istenmesi halinde veya idari alandaki farklı prosedürlerin işletilmesi konusunda, alanında uzman idare hukuku avukatından yardım alınmalıdır.
İdari Yargıda Dava Açma Süreleri (İdari Yargıda Süreler Değişti)
İdari yargı alanında açılabilecek en temel 2 farklı dava türü vardır. Bunlardan ilki idarenin işlemlerinin iptal edilmesi talepli iptal davası, ikincisi idarenin eylem ve işlemleri nedeniyle zarara uğrayan kişinin tazminat talepli açtığı dava olan tam yargı davasıdır. Bununla birlikte yine idari yargılama alanına girmekle birlikte vergi dava dairelerinin baktığı vergi davaları da vardır. Bu davaya ilişkin süreler tablo ile gösterilmiştir.
Tablo 1: İdari Davalarda Süreler
| İptal Davası | Tam Yargı Davası | Vergi Davaları | |
| Dava açma süresi | 60 gün | 60 gün | 30 gün |
| Dava açılmasına cevap, cevaba cevap ve 2. cevap süresi | 30’ar gün | 30’ar gün | 30’ar gün |
| Bilirkişi tarafından hazırlanan rapora itiraz süresi | 2 hafta | 2 hafta | 2 hafta |
| İhtiyati Tedbir kararı verilmesi halinde bu karar itiraz | 7 gün | 7 gün | 7 gün |
| Yürütmenin durdurulması kararına itiraz | 7 gün | 7 gün | 7 gün |
İdari Yargıda İvedi Yargılama İçin Süreler
İvedi yargılama usulü, davanın daha hızlı sonuçlanması için getirilmiş ve spesifik bazı konular için öngörülmüş bir yargılama usulüdür. Bu yargılama usulü ile, normal olarak yapılan yargılama usulü arasında süre bakımından ciddi farklar vardır. Öncelikle hangi hallerde ivedi yargılamanın yapılacağını, daha sonra da bu yargılamadaki süreleri inceledik
İYUK ‘da yer alan şu hallerde ivedi yargılma usulü uygulanır:
- İhaleden yasaklamaya ilişkin olarak verilmiş kararlar hariç ihaleye yönelik işlemler,
- Kamulaştırma işlemlerinden acele olanları,
- Özelleştirme Yüksek Kurulunun vermiş olduğu kararlar,
- Turizmin teşvik edilmesi ile ilgili kanundan kaynaklı olarak yapılan satış, tahsis ve kiralama işlemleri,
- Çevre Kanununun bir gereği olarak, çevresel etki değerlendirmesinin sonucuna bağlı olarak verilen kararlar, (İdari yaptırımlar burada yer almaz),
- Afet riski taşıyan alanlarla ilgili olan kanundan kaynaklı olarak verilen Cumhurbaşkanı kararları.
Tablo 2: İvedi yargılama usulünün uygulandığı bu davalarda idari yargıda süreler
| Davanın açılabileceği süre, | 30 gün, |
| İlk İnceleme süresi, | 7 gün, |
| Savunma yapılması için verilen süre, | 15 gün, |
| Savunma yapılması için verilen ek süre, | 15 gün, |
| Yürütmenin durdurulması kararına itiraz süresi, | İvedi yargılama usulünün uygualandığı davalarda yürütmenin durdurulmasına ilişkin karar verilemez, |
| Dosyanın karara bağlanma süresi, | 30 gün, |
İdari Yargıda İstinaf Süreleri
İlk derece mahkemesi olan, yerel idare mahkemesinin verdiği kararlara karşı, dava değerinin 5 bin Türk Lirasını geçmesi koşuluyla kanun yolu açıktır. Bu kanun yolu istinaf ve temyiz kanun yoludur. Temyiz kanun yolunu aşağıda inceledik. İstinaf yolunda idari yargıda süreler ise şu şekildedir:
Tablo 3: İstinaf Kanun Yolu İçin İdari Yargıda Süreler
| İstinafa başvuru süresi, | 30 gün, |
| İstinaf cevap süresi, | 30 gün, |
| İstinaf kararlarının tebliğe çıkarılma süresi, | 7 gün, |
| İvedi yargılama usulünde istinaf süresi, | İvedi yargılamada istinaf kanun yoluna başvurulamaz. |
İdari Yargıda Temyiz Süreleri
İdari yargıda her durumda temyiz yoluna başvurulamaz. Hangi hallerde başvurulabileceği yukarıda adı geçen kanunda yer almaktadır. Bu kanunun 46. maddesine göre Danıştayın ilk derece mahkemesi sıfatı ile verdiği kararlar veya Bölge İdare Mahkemesi tarafından verilen kararlar, diğer kanunlarda aksine düzenlemeler bulunsa dahi temyiz edilebilir. Bu kararlar şunlardır:
- Dava konusu ,100 bin Türk Lirasını aşması kaydıyla tam yargı davaları ve idari işlemlere yönelen davalar,
- İdarenin düzenleyici işlemlerine yönelik olarak açılan iptal davaları,
- Meslekten, kamu görevinden veya öğrencilikten çıkarılma kararlarına ilişkin olarak iptal davaları,
- Ticari faaliyetin yürütülmesini 30 gün veya daha uzun sürelerle yahut süresiz olarak engelleyen kararlara yönelik olarak açılan iptal davaları,
- Atama işlemlerinden, müşterek kararname ile yapılanları, naklen olanları, daire başkanlarının atanması, üst düzeyde bulunan kamu çalışanlarının atanması ile görevden almaya yönelik olan işlemlere yönelik olarak açılan iptal davaları,
- Parselasyonu ilgilendiren ve buna yönelik işlemlerden yahut imardan kaynaklanan davalar
- Tabiat Varlıklarının korunması ile ilgili komisyon ve kurullara itiraz üzerine verilen kararlar ile Boğaziçi Kanununun yerine getirilmesinden kaynaklanan davalar,
- Yer altı kaynakları ile ilgili ilgili mevzuatın uygulanmasına ilişkin işlemlere yönelik olarak açılan davalar.
- Öğrenim görmek için ya da kamuda çalışmak için yapılan sınavlara yönelik açılan davalar,
- Gemilerin bulunmaları için olan limanlar, rıhtım, benzin ve petrol gazı boru hattı gibi kıyı tesislerini işletmeye yönelik olarak izni verilmesine ilişkin hükümlerin uygulanmasından kaynaklanan davalar,
- Yap-işlet-devret ile ilgili Kanundan doğan ve yap- işlet ile ilgili kanundan doğan davalar,
- Serbest Bölgeleri düzenleyen kanun uyarınca görülecek davalar,
- Toprağı korumaya ve Arazinin kullanımını düzenleyen Kanunu uyarınca görülecek davalar,
- Düzenleme ve denetleme işleri ile ilgilenen kurullarca, görevlerinin bulunduğu piyasa/sektörle ilgili alınan kararlara yönelik olarak açılan davalar,
Tablo 4: İdari Yargıda Temyiz Süreleri
| Temyiz başvuru süresi, | 30 Gün |
| Temyiz başvurusuna cevap süresi, | 30 Gün |
| İvedi yargılamada temyiz başvuru süresi, | 15 gün |
| İvedi yargılamada temyiz dilekçelerinin incelenme süresi, | 3 gün |
| Temyiz dilekçelerinde eksiklik bulunması halinde tamamlanması süresi, | 15 Gün |
| Süre aşımı nedeniyle davanın reddinde itiraz, | 7 gün |
| Temyizde bulunulmamış sayılması halinde itiraz, | 7 gün |
İdareye Başvuru ve İtiraz Süreleri
İdari yargıda dava açmadan önce öngörülmüş olan itiraz yolu vardır. İtiraz yolunda kişi, dava açmadan önce idareye başvurarak sorunu onlarla çözmeye çalışır.
Tam yargı davalarında idareye başvurmak zorunludur. Yani kişi, öncelikle zararının giderilmesini ilgili idareden istemek zorundadırlar. İptal davalarında ise bu bir zorunluluk değildir. İsteğe bağlı olarak idareye başvurulabilir. Başvurulması halinde idari yargıda süreler (özellikle dava açma süresi) durur.
Tablo 5: İdari yargıda İdareye Başvuru Süreleri
| İdareye başvurma süresi, | Fiilin öğrenilmesinin ardından 1 yıl, her halükarda 5 yıl, |
| İdarenin cevap süresi, | 30 gün, |
| İdareye başvurudan sonra dava açma süresi, | İdareye başvuru, dava açma süresini durdurur. Başvurmadan önceki süre ile cevabın ardından geçen süre toplam 60 gün olmalıdır. |
| İdarenin cevabı kesin değilse beklenecek maksimum süre | 6 ay |
Usulden Reddedilen Davalar İçin İdari Yargıda Süreler
İdari yargıda, esasa geçilmeden önce bazı ön koşullar incelenir. Bu koşullarda eksiklik bulunması halinde dava usulden reddedilir. Ya da düzeltilebilir bir eksiklik varsa düzeltme için süre verilir. Öncelikle bu önkoşullar şunlardır:
- Mahkemenin görevli ve yetkili olup olmadığı,
- Tüketilmesi gereken idari merci yollarının tüketilip tüketilmediği, (idari merci tecavüzü),
- Dava ehliyeti,
- İdari işlemin idari yargıda dava açmak için kesin ve yürütülmesi gereken işlem olup olmadığı,
- Süre aşımının bulunup bulunmadığı,
- Hasmın gösterilmesi,
- Dava dilekçesinde eksiklik bulunup bulunmadığı ve aynı dava ile dava açılmışsa bunun kanuna uygun olup olmadığı,
Tablo 6:Usulden Red Halinde İdari Yargıda Süreler
| Mahkemenin ön inceleme süresi, | 15 gün, |
| Görevsizlik Halinde, | Adli yargının alanında ise davanın reddi, başka idare mahkemesi ise, ilgili mahkemeye gönderilmesine karar verilir. |
| Yetki Tecavüzü Halinde, | Görevli İdareye Gönderilmesine karar verilir. |
| Dava Ehliyetinde, | Süre tanınması değil, davanın reddine karar verilir. |
| Hasmın Gösterilmesinde, | Gerçek hasma tebliğ edilir, yani süre değil hasım düzeltme yapılır. |
| Dilekçede Eksiklik Halinde | Düzeltilebilecek eksiklik ise 30 gün süre tanınır. Değilse dava reddedilir. |
| Dilekçenin reddinden itibaren tekrar dava açma süresi | 30 gün |
| Görevden red halinde tekrar dava açma süresi | 30 gün |
Tebligata İlişkin İdari Yargıda Süreler
Tebligat, 7201 Sayılı Tebligat Kanununda düzenlenmiştir. Tebligat, hukuki işlemlerin kanunda yer alan hükümlere uygun olarak ilgilisine veya ilgili adına kabul edebilme yetkisine sahip olan kişilere, yazılı bir biçimde bildirilmesi ve bu bildirme işleminin gerçekleştiğinin belge altına alınması işlemine denir. Tebligata ilişkin süreler şu şekildedir:
Tablo 7: İdari Yargıda Tebligata İlişkin Süreler
| Yapılan tebliğlere cevap süresi, | 30 gün |
| Tebliğe cevap süresinin uzatılabileceği maksimum süre, | 30 gün |
| İlk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştay’ın gördüğü davalarda savcının görüşüne karşı görüş açıklama süresi, | 30 gün |
| Duruşma davetiyesi gönderilmesi, | 30 gün |
| Temyiz talebine karşın verilen kararın tebliğ edilmesi, | 7 gün |
| İlanen tebligatta tebligatın yapılmış sayılması çin geçen süre | 15 gün |
Yukarıda bahsi geçen kanunun 20/B maddesinde, ÖSYM tarafından yapılan sınavlara ilişkin özel düzenlemelere yer verilmiştir. Öncelikle bu özel düzenleme, sınava ilişkin veya sınav sonuçları hakkında olmalıdır. Tabloda merkezi ve ortak sınavlara ilişkin idari yargıda sürelere değindik. Konunun detayları için “not tespit davası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Tablo 8: Sınavlara İlişkin Süreler
| Davanın açılabileceği süre, | 10 gün, |
| İlk inceleme süresi, | 7 gün, |
| Savunmanın yapılabileceği süre, | 3 gün, |
| Savunmanın uzatılabileceği maksimum süre, | 3 gün, |
| Dosyanın karara bağlanma süresi, | 15 gün, |
| Temyize başvurma süresi, | 5 gün, |
| Temyize ilişkin dilekçenin incelenmesine ilişkin süre, | 3 gün, |
| Temyizde cevap süresi, | 5 gün, |
| Temyizde karara bağlanma süresi, | 15 gün, |
İdari Yargılama Usulü Kanununda Düzenlenen Özel Süreler
İdari Yargılamaya ilişkin kanunun çeşitli bölümünde yer alan yargılamaya yönelik süreler vardır.
Tablo 9: İdari Yargıda Özel Süreler
| Tam ödenmeyen harç ve posta ücretlerinin tamamlatılması, | 30 gün, |
| İlave olarak gösterilen postaya ilişkin ücretin tamamlanması, | 30 gün, |
| Ücret tamamlanmadığı için işlemden kaldırılan dosyanın tekrar işleme konması için başvuru süresi, | 3 ay, |
| Duruşmanın yapılmasının ardından karar verme süresi, | 15 gün, |
| Yenilenmediği takdirde yürütmenin durdurulması kararının kalkacağı süre, | 4 ay, |
| Temyiz aşamasında yargılamaya ilişkin giderlerin tamamlanması için verilen süre, | 15 gün, |
| Yargılamanın yenilenmesi için talepte bulunma süresi, | 60 gün, |
| Aynı veya başka bir mahkeme tarafından, hiçbir sebep yokken verilen kararın tersi yönde karar verilmiş olması halinde yargılamanın yenilenmesi, | 10 yıl, |
| Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurunun ardından yargılamanın yenilenmesi süresi, | 1 yıl, |
İdari Yargıda Sürelerin Son Gününün Tatil Gününe Denk Gelmesi
İdari yargılamada, işlem yapılması için verilen sürenin son gününün, resmi tatile, adli tatile, dini bayramlara ilişkin tatil günlerine, hafta sonuna denk gelmesi gibi hallerde ne yapılacağı hususu oldukça dikkat ve özen isteyen bir konudur.
Öncelikle idari yargıda süreler, tebliğin gerçekleştiği günün ertesi gününden itibaren işlemeye başlar. Sürenin son günü, mesai saati bitimine kadar işlem yapılabilir. Elektronik işlemlerde ise son günün 23.59 saatine kadar işlem yapılabilir. İdari yargıda sürelerin son gününün:
- 29 Ekime denk gelmesi: 29 Ekim, ulusal bayramdır. 28 ekim saat 13.00’dan başlamak üzere 29 Ekim’in mesai saatine kadar tatildir.
- Resmi Bayrama denk gelmesi: 23 Nisan, 19 Mayıs ve 30 Ağustos resmi bayram günleridir.
- Dini Bayrama denk gelmesi: Ramazan ve Kurban Bayramları Dini Bayram günleridir. Ramazan bayramı tatili Arefe günü saat 13.00 dan başlar ve toplamda 3,5 gündür. Kurban bayramı da arefe gününden başlar ancak 4,5 gündür.
- 1 Mayıs’a 15 Temmuz’a denk gelmesi: Bu günler tatildir.
- Yılbaşına denk gelmesi: 1 Ocak tatildir.
- Hafta sonuna denk gelmesi: Bu günler tatil olduğundan dolayı süre sonunun bu günlere denk gelmesi halinde idari yargıda süreler, takip eden ilk iş gününün mesai saati bitiminde süre sona erer.
- Adli tatile denk gelmesi: Her yılın 20 Temmuz-31 Ağustos tarihleri arası adli tatildir. Süre sonunun bu tarihlere denk gelmesi halinde, 1 Eylül de dahil olmak üzere süre 7 gün uzatılmış sayılır.
- Mali tatile denk gelmesi: Her yılın 1 Temmuz- 20 Temmuz arası Mali tatildir. Vergi ile ilgili açılacak davalara ilişkin süreler bu tarihlerde işlemez, durur. Süre bitiminde işlemeye devam eder.
- Mücbir sebeplerin etkisi: Kanunda mücbir sebep halinde sürenin işlemeyeceği belirtilen konularda süre işlemez, aksi halde mücbir sebepte de süre işlemeye devam eder.
Sık Sorulan Sorular
Yukarıda idari yargıda süreler konusunu detaylı bir şekilde izah ettik. Bu sürelerin ne zaman ve ne şekilde başlayacağı, süreler içerisinde ne şekilde hareket edilmesi gerektiği önemli hususlardır. Ayrıca bu konuda bazı sorular sıklıkla sorulmaktadır. İdari yargıda süreler ile ilgili bu sık sorulan soruları burada yanıtlamakta yarar görüyoruz.
İdari Davalarda Süreler Nedir?
İdari Davalarda Süreler Ne Zaman İşlemeye Başlar?
İptal Davası Açma Süresi Ne Kadardır?
Tam yargı Davası Açma Süresi Ne Kadardır?
Vergi Davalarında Dava Açma Süresi Ne Kadardır?
İdari Davalarda Sürelerin Kaçırılması Durumunda Ne Olur?
İdari Yargıda Dava Ne Kadar Sürer?
Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler
İdari yargıda süreler, kaçırılması halinde geri dönüşü olmayan kayıplara sebebiyet veren düzenlemelerdir. Davada haklı olmanın yetmediği, sürelere riayet edilmediği takdirde davanın kaybedilme riskinin olduğu söylenebilir.
İdari yargıda süreler dinamik yapıdadır. Değişime açıktır. Ayrıca mevzuatın farklı yerlerinde farklı düzenlemeler de bulunabilmektedir. Bu nedenle hak kayıplarının yaşanmaması adına, sürecin en başından avukata sormak gerekir.